Πάντα η ίδια αγωνία. Να βρίσκεσαι μέσα στην άδεια αίθουσα αρκετή ώρα πριν, να γνωρίζεις πως δίπλα πραγματοποιείται μία πολύ μεγάλη εκδήλωση του Ωδείου της πόλης σου και να περιμένεις τους ανθρώπους με τους οποίους επιθυμείς να μοιραστείς τη χαρά της διαπίστωσης πως κατάφερες να αντιμετωπίσεις όλους τους πόνους που επιχείρησαν να σε διαπεράσουν.
Η ώρα πλησιάζει. Ένας, δύο, πέντε, δέκα, είκοσι κι άλλοι.. κι άλλοι. Και διαπιστώνεις πως είμαστε αρκετοί που έχουμε πολλά να πούμε και να ακούσουμε για τον «πόνο στην πλάτη». Και δεν ήταν τυχαίος ο χώρος, όπως διαπίστωσε η Πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Θεανώ Ζουρνατζίδου: Σε έναν χώρο γεμάτο πόνο παρουσιάζεται η ποιητική συλλογή «Πόνος στην πλάτη».
Η ποίηση εμπεριέχει την επανάσταση που εκφράζει η φράση που αντηχεί στο Εργατικό Κέντρο "Τίποτε δε χαρίζεται. Όλα κατακτιούνται."
Ξεκινήσαμε δίχως καν να αγγίξουμε το ακαδημαϊκό τέταρτο της αναμονής. Η Ιφιγένεια Αμανατιάδου ανέλαβε να δώσει ένα στίγμα της γραφής με τις πρώτες απαγγελίες. Ακολούθησε σύντομος χαιρετισμός από τον Παναγιώτη Μπότση, εκπρόσωπο των εκδόσεων «Άνω Τελεία».
Η δημοσιογράφος Άννα Μαρία Σαββίδου πήρε το λόγο και μοιράστηκε τον απόηχο που άφησε το βιβλίο μέσα της:
«Όταν ήμουν μικρή πίστευα πως τα παραμύθια δεν μπορεί να έχουν όλα ευτυχισμένο τέλος. Κάποιος προφανώς έστηνε το παιχνίδι για να πείσει ο λύκος ήταν ο κακός της ιστορίας, αλλά τελικά και η κοκκινοσκουφίτσα είχε μυστικά. Τα ποιήματα της Κάκιας δεν σε παραμυθιάζουν. Σου χαρίζουν ξεκάθαρα έναν συνδυασμό ωμότητας και τρυφερότητας. Κυνισμού και ανθρωπιάς. Είναι αυτό που θέλεις από τον ποιητή. Να κάθεται μπροστά σου και να διδάσκει τη χρήση των εργαλείων και των λέξεων, γιατί από παραμύθια έχουμε χορτάσει.
Η αλήθεια είναι πως εκτιμώ βαθιά την κυρία Παυλίδου. Όταν δημιουργούσα άποψη για κάποιον δεν ένοιαζε ποτέ τι κάνουν οι πολλοί. Η Κάκια είναι μία γυναίκα όπως όλες μας. Με τις ήττες της, τις συντριβές της, την ευαλωτότητά της. Δεν είναι όλα φωτεινά στις ζωές μας. Και η ίδια κατάφερε να κάνει τη σκέψη της ποίηση. Ξεκάθαρη ποίηση. Που την κατανοείς και ταυτίζεσαι με αυτήν. Είναι αληθινή και ορατή. Και κάθε στίχος που μιλάει για αγάπη, για κατανόηση, για εμπόδια που ξεπερνιούνται, για μοναδικότητες, για εσωτερικούς πολέμους, για δολοφονημένες μοναξιές, σου δεν είναι την ευκαιρία να πάρεις τα δικά σου ρίσκα.»
Η Αναστασία Μπάλλα ανέλαβε να προσφέρει μία ακόμη γεύση ποιημάτων μέσα από απαγγελίες. Στη συνέχεια, μιας και ο πόνος στην πλάτη ποτέ δεν είναι μόνο σωματικός, η ψυχολόγος Τερψιχόρη Σαββαΐδου προσέγγισε με τη δική της ματιά την ποιητική συλλογή:
«Η δημιουργικότητα συχνά συνδέεται με την ψυχική αναταραχή. Ο δημιουργός βρίσκει καταφύγιο στην τέχνη και γι’ αυτό είναι σπουδαίος ο ρόλος του. Είναι σπουδαίο να έρχεσαι αντιμέτωπος με τα δύσκολα κομμάτια σου, με τα σκοτάδια σου και να τα μετουσιώνεις σε φως και δημιουργία και με τον τρόπο αυτό να ρίχνεις φως και στα σκοτάδια του αναγνώστη σου, του κοινωνού του έργου και της τέχνης σου. Πόσο πολύ χρειαζόμαστε την τέχνη στις δύσκολες εποχές που ζούμε;
Κάθε φορά που διαβάζω τα ποιήματα της Κάκιας, νιώθω ότι γι’ αυτήν η γραφή είναι τόσο ζωτικής σημασίας όσο η αναπνοή. Γράφει τόσο φυσικά κι αβίαστα όπως αναπνέει μετουσιώνοντας το βίωμα σε λέξεις, που η συγγραφή γι’ αυτήν είναι μάλλον θεραπευτική. Τα ποιήματά της έχουν πάθος και δύναμη, θηλυκές ποιότητες κι ανθρώπινες ανησυχίες. Πιστεύω ότι η ποίηση είναι το καταφύγιο της... Ο ασφαλής τόπος που καταφεύγει όταν κάτι αγγίζει την ευαίσθητη ψυχή της.
Η ποίηση, άλλωστε, μπορεί να γίνει και καταφύγιο για όλους μας. Η ποίηση δεν έχει ορισμό, υπάρχει για να την ορίζουμε εμείς, ανάλογα με τον τρόπο που μας αγγίζει. Κι εγώ όταν άκουσα τον τίτλο το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν... πρέπει να νιώσεις τον πόνο στην πλάτη μέχρι να μεγαλώσουν τα φτερά σου και να πετάξεις..»
Η Μαρία Ξανθοπούλου Κανελλιάδου, Πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Βιβλίου Ν. Πέλλας ολοκλήρωσε τις απαγγελίες και η Άννα Αδαμοπούλου προέκτεινε τα ποιήματα μέσα από το πεντάγραμμο ερμηνεύοντας δύο μελοποιημένα σε σύνθεση δική της.
Η παρουσίαση κάθε βιβλίου κλείνει με την αλήθεια του/ της συγγραφέα:
«Αναζητώντας χώρους για την παρουσίαση του βιβλίου απευθύνθηκα και σε άλλους φορείς. Τελικά δεν είναι τυχαίο που βρισκόμαστε στο Εργατικό Κέντρο. Είναι πολύ σκληρή δουλειά η ανασκαφή εντός.
Αν κατά διαστήματα έχετε έναν πόνο στην πλάτη, σήμερα βρίσκεστε στο κατάλληλο μέρος. Ο πόνος ποτέ δεν έχει μόνο σωματικά αίτια. Η ποίηση έρχεται να αναδείξει, αν όχι να γιατρέψει, τις εσωτερικές αιτίες. Η γραφή είναι ομόκεντροι κύκλοι. Πρώτα ακούς τις φωνές των δικών σου φόβων, δαιμόνων, αγωνιών και καθώς προεκτείνεσαι συμπεριλαμβάνεις σύνολα ανθρώπων. Πολλαπλασιάζεις τους αισθητήρες του δικαίου, τους ενεργοποιητές του προσωπικού σου αγώνα και διεκδικώντας μετατοπίζεσαι προς το συλλογικό.
Όμως, ακόμη και μέσα στις συλλογικότητες έχουμε χρέος να μη δημιουργήσουμε εξάρτηση από τη συλλογικότητα. Να διατηρήσουμε αποστάσεις που μας επιτρέπουν παρατήρηση και επεξεργασία. Να διατηρήσουμε την κριτική μας ικανότητα και με κριτήριο ανθρώπινες αξίες να υψώσουμε το δάχτυλο στη συλλογικότητα με την οποία συμπορευτήκαμε, όταν αυτή οδεύει προς μία κατεύθυνση που πλέον δεν μας εκφράσει.
Η ποίηση βοηθά να χτίσουμε αυτές τις αξίες και τα πιστεύω που θα μάς κρατήσουν ακέραιους προς την κατεύθυνση του δικαίου και του ανθρώπινου. Η πρόκληση της ποίησης είναι να καταφέρουμε να τοποθετηθούμε σε ένα σημείο ζωής που το στίγμα μας να εκφράζει κι άλλους ανθρώπους. Ανθρώπους! Γυναίκες..? Όσο συμπεριληπτική κι αν θεωρούμε τη λέξη άνθρωπος, θα χρησιμοποιήσω μια αναφορά της αγαπημένης μου Αναστασίας Μπάλλα σε μια καθηγήτριά της στο Πανεπιστήμιο που ανέφερε: Θα ακούσουμε τη φράση "Ένας άνθρωπος έπαθε εργατικό ατύχημα", "Ένας άνθρωπος κέρδισε το λαχείο", όμως ποτέ δε θα ακούσουμε τη φράση "Ένας άνθρωπος έχασε πολύ αίμα στη γέννα".
Οπότε η λέξη άνθρωπος δεν είναι τόσο συμπεριληπτική. Αυτός ο καημός πέρασε στην ποίηση με το ποίημα σταθμό της Ζωής Καρέλλη «Η άνθρωπος». Γράφοντας και διεκδικώντας χώρο, αυτονομία, ανεξαρτησία, δικαίωμα στην επιλογή να ορίσεις τη ζωή σου έξω από τα στερεότυπα, γίνεσαι δύο φορές, πολλές φορές Γυναίκα. Όταν γράφεις, ο εαυτός σου δεν σού ανήκει αποκλειστικά. Το βίωμά σου μέσα από την έκθεση συλλογικοποιείται. Προεκτείνεσαι και απλώνεσαι σε όλα τα υποσύνολα στα οποία ανήκεις μέσα από τους ρόλους που κατέχεις, μέσα από την κοινωνικοοικονομική σου τάξη, μέσα από την ιδιοσυγκρασία σου που σε κατατάσσει στις ρομαντικές μιας εποχής, που καλπάζει προς την μηχανοποίηση.
Ακόμη κι αν η τεχνητή νοημοσύνη γράφει ποιήματα, η Ποίηση πάντα θα ανήκει στον άνθρωπο, θα ανήκει στην ψυχή και στο πνεύμα και όχι στον στεγνό λογικό συνειρμό ή στον εύστοχο συνδυασμό λέξεων. Δεν είναι puzzle από λέξεις.
Είναι κομμάτια καημού κι απόγνωσης, αισθήματος αδικίας και ευφορίας, είναι στιγμιότυπα εσωτερικής ανασκαφής που ενώνονται μεταξύ τους στο στίχο με εκείνο το λεπτοδιάφανο υλικό που κρατά ενωμένη την Ψυχή με το σώμα και μας διατηρεί ζωντανούς.»
Η αίθουσα του Εργατικού Κέντρου Γιαννιτσών άδειασε περίπου στις 9 παρά, όμως πλέον περιείχε μία συμπυκνωμένη σιωπή γεμάτη λυγμούς, ανάγκες, επιθυμίες και αλήθειες.
